CSR- narzędzie prawdziwej zmiany

Rozwój przedsiębiorstw oraz towarzyszące mu zmiany w zakresie etyki biznesu doprowadziły w latach 90. ubiegłego wieku do wyodrębnienia zupełnie nowej formy działań organizacji- Społecznej Odpowiedzialności Biznesu. Moda na CSR na początku XXI wieku dotarła do Polski, a w ostatnich latach obserwujemy wzrost zainteresowania tą tematyką. Czym jest Społeczna Odpowiedzialność Biznesu i jakie działania obejmuje?

Idea CSR

CSR jest coraz popularniejszą
formą działalności firm
źródło obrazka: www.promag.pl

Czym jest Społeczna Odpowiedzialność Biznesu? Uciekając do książkowych definicji, można określić CSR (ang. Corporate Social Responsiblity) jako koncepcję zakładającą dobrowolne uwzględnianie w działalności przedsiębiorstw celów społecznych i kwestii ochrony środowiska naturalnego przy czym aktywność ta wykracza poza zobowiązania wynikające z powszechnie przyjętych norm prawnych (za: Bieńkiewicz, 2008). W praktyce oznacza to takie działania przedsiębiorstw, które w korzystny sposób wpływają na otoczenie, w którym firmy funkcjonują. Mogą to być m.in. działania na rzecz lokalnej społeczności (np. sfinansowanie remontu świetlicy szkolnej), akcje proekologiczne (np. segregacja odpadów albo wdrażanie polityki środowiskowej), kampanie społeczne, programy dla pracowników (np. wsparcie dla osób niepełnosprawnych, wyrównanie szans dla grupy 45+), wolontariat pracowniczy i inne. Przykłady dobrych praktyk znajdują się w dalszej części tekstu.

Społeczna Odpowiedzialność Biznesu po polsku

CSR w ostatnich latach zdobywa coraz większą popularność w Polsce, na co wpływa kilka powiązanych ze sobą czynników. Po pierwsze- coraz większa liczba zagranicznych korporacji lokuje swój kapitał nad Wisłą, a wraz z nim przenosi na lokalny grunt zachodnie standardy. Po drugie- działalność społeczną firm podchwytują media, co pozwala na propagowanie dobrych praktyk i wyznaczanie nowych trendów (a przy okazji czyni z CSR nieocenione narzędzie do promocji organizacji). Po trzecie- rozwój etyki biznesu, a wraz z nim docenienie budowania relacji z otoczeniem biznesowym i społecznym firmy, niejako wymusza na menedżerach włączenie działań CSR do polityki przedsiębiorstwa (w myśl zasady: skoro robią to wszyscy nasi konkurenci, my też powinniśmy).

Trend podchwycili także polscy politycy- w 2009 roku powołano Zespół do Spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw, który jest organem pomocniczym prezesa Rady Ministrów. Zgodnie z informacją dostępną na stronie Ministerstwa Gospodarki, do zadań zespołu należą:

1. Proponowanie rozwiązań dotyczących koordynacji działań poszczególnych organów administracji publicznej w zakresie promocji i wprowadzania zasad CSR.
2. Analiza i wykorzystywanie doświadczeń oraz upowszechnianie dobrych praktyk innych państw w obszarze CSR, w szczególności narzędzi wypracowanych w ramach Europejskiego Sojuszu na rzecz budowania i wdrażania polityki CSR.
3. Tworzenie warunków lepszej komunikacji oraz dialogu pomiędzy administracją, biznesem, partnerami społecznymi oraz organizacjami pozarządowymi w sprawach dotyczących CSR.

Ministerstwo Gospodarki wydało kilka publikacji, dotyczących Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (m.in. skierowany do małych i średnich przedsiębiorstw Zrównoważony biznes- podręcznik dla małych i średnich przedsiębiorstw), jednak nie jest jedyną instytucją, promującą ideę CSR. Spośród wielu podmiotów można wymienić chociażby: Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Krajową Izbę Gospodarczą, Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, Akademię Rozwoju Filantropii, PKPP Lewiatan, Fundację Komunikacji Społecznej, czy Centrum Etyki Biznesu (za: Bieńkiewicz, 2007). Liczba organizacji i stojący za nimi autorytet z pewnością stwarzają odpowiednie warunki dla rozwoju CSR w Polsce.

Przykłady dobrych praktyk

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan w 2010 wydała podręcznik metodyczny Dobra Praktyka CSR. Element strategii firmy. Jednym z jego elementów jest wykaz przykładowych dobrych praktyk, realizowanych przez przedsiębiorstwa działające w Polsce. Zainteresowane pełną listą osoby odsyłam do publikacji, sam ograniczam się do trzech moim zdaniem interesujących przykładów.

Podziel się posiłkiem to jedna z najbardziej znanych
akcji nurtu CSR w Polsce

Podziel się posiłkiem to akcja realizowana przez Danone od 2003 roku. Jej głównym celem jest walka z niedożywieniem dzieci w Polsce. Wraz z upływem lat, do Danone dołączyli partnerzy: Banki Żywności i Fundacja Polsat. Efekty ich działań (ogólnopolskie zbiórki żywności, część środków ze sprzedaży produktów Danone, koncerty charytatywne, na które 'biletami wstępu' są przyniesione produkty spożywcze) pozwoliły zorganizować ponad 9 milionów posiłków dla dzieci (dane na 2010 rok).

Bądź EKO z TESCO to program skupiający się wokół ochrony środowiska i postaw proekologicznych. Oprócz ograniczenia emisji dwutlenku węgla w sklepach, biurach i centrach dystrybucji, TESCO uruchomiło internetowy portal ekologiczny, będący kopalnią wiedzy o tym, jak chronić środowisko. Firma prowadzi również ekologiczną edukację wśród dzieci i młodzieży w ramach działania TESCO dla szkół (w 2009 roku uczestniczyło w nim ponad 500 polskich szkół).

Polkomtel Polska we współpracy z Fundacją Dzieci Niczyje w listopadzie 2008 roku uruchomił projekt 116111 Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. To inicjatywa, w ramach której wykwalifikowani psycholodzy i pedagodzy udzielają pomocy młodym osobom, potrzebującym wsparcia w sytuacjach kryzysowych. Porady specjalistów są bezpłatne, a numerowi 116111 poświęcona jest specjalna strona internetowa, obsługiwana przez fundację, która oprócz dostarczania informacji umożliwia m.in. anonimowe zadawanie pytań on-line.

Właściwy kierunek

Inicjatyw, jak te, opisane powyżej, przybywa z każdym rokiem, a beneficjentami firmowych działań są lokalne społeczności. Często to właśnie one są inicjatorem i motorem napędowym działań- organizacje starają się swoimi programami odpowiadać na potrzeby i sugestie płynące z lokalnego środowiska, wspierając je swoją wiedzą, technologiami i środkami finansowymi. Niezależnie od tego, co kieruje menedżerami (głęboki altruizm, promocja firmy, wymagania rynku?), uważam, że faktyczna, obejmująca lokalne środowisko zmiana jest o wiele cenniejsza, niż odgórne, rządowe zalecenia i programy. Weźmy przykład Orlików, których budowa pochłonęła miliony z budżetu państwa. Projekt, który miał być skierowany głównie do dzieci i pomóc wychować nowe pokolenie utalentowanych sportowców, przerodził się we własną karykaturę. Widać to zwłaszcza w małych miejscowościach, gdzie nie ma odpowiedniej liczby trenerów przygotowanych do pracy z dziećmi, a po boiskach, zamiast uczniów szkół, biegają popołudniami głównie panowie koło czterdziestki(zwłaszcza z firm, które finansowo wspierały samorząd i budowę obiektów). Choć założenia Orlików były dobre, zyskaliśmy drogą zabawkę, która nie jest wykorzystywana tak, jak powinna. Nie trafia więc w lokalną potrzebę i nie jest odpowiedzią na konkretny problem. CSR- przeciwnie, stawia sobie za główny cel lokalną zmianę, dlatego też to właściwy kierunek dla organizacji, działających w Polsce. Być może dzięki społecznej odpowiedzialności biznesu i programom, dopasowanym do oczekiwań środowiska, możliwy będzie cywilizacyjno-społeczny skok, na który bezkutecznie czekamy od lat.

Bibliografia:

Bieńkiewicz, M. CSR and Competitiveness European SMEs' Good Practice. National Report Poland (2007)

Bieńkiewicz, M. Społeczna Odpowiedzialność Biznesu (CSR) jako narzędzie budowy przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw (2008)

Społeczna Odpowiedzialność Biznesu w Polsce- raport Ministerstwa Gospodarki

Dobra Praktyka CSR. Element strategii firmy- raport PKPP Lewiatan (2010)